Kaynak ve Çeşitleri

Kaynak Nedir?

Metalik malzemeyi ısı,basınç veya ikisi birden kullanılarak ve aynı cinsten, erime aralığı aynı veya yaklaşık bir malzeme katarak veya karmadan birleştirmeye “METAL KAYNAĞI” adı verilir.

KAYNAK ÇEŞİTLERİ

Gaz Eritme Kaynağı: Kaynak için gerekli ısının biri yanıcı diğeri yakıcı gazların yakılmasıyla oluşan, alevden faydalanılarak yapılan kaynağa denir.Yakıcı gaz olarak oksijen yanıcı olarak ise şu gazlar kullanılır:

- Asetilen,Hidrojen, Metan, Propan,Bütan Propan,-Bütan karışımı,Hava Gazı,Benzin ve Benzol buharı kullanılır.

KAYNAK ÜFLEÇLERİ

Yakıcı ve yanıcı gazların karıştırılarak kaynak alevini meydana getirmeye yarayan gereçlerdir.Üfleçler üzerindeki vanalar yardımıyla gaz karışım oranları ve hızlarının ayarlanması mümkün olmaktadır.

Üfleç Çeşitleri:

Enjektörlü (Emme Tipli) kaynak üfleçleri, Enjektörsüz (Basınçlı Tip) kaynak üfleçleri, Karışımlı kaynak üfleçleri.

       Kaynak yapılırken malzemenin bölgesel olarak eritilmesini sağlayan kaynak alevinin ısıl karakteristliğidir.Bu sebepten bir kaynak alevinin alev sıcaklığının mümkün olduğu kadar yüksek ve aynı zamanda ısı değerininde yüksek olması gerekir.Isıl karakteristlik içerisinde kaynak alevindeki sıcaklık dağılımıda girer.

      ELEKTRİK ARK KAYNAĞI

     ARK : Kızgın bir kataoddan yayılan elektrotların yüksek bir hız ile anodu bombardıman etmesi sonucunda oluşmaktadır.Bu bombardıman nötr moleküllerin iyonize olmasına neden olduğundan kuvvetli bir sacıklık yükselmesi ortaya çıkar.Ve böylece elektrik enerjisi ısı enerjisine dönüşür.

ARKIN OLUŞMASI

         Bir kaynak akım üretecinin iki ucu kablolar yardımı ile bir iş parçasına diğeri de elektroda bağlandığında elektrot iş parçasına değmediği zaman oradaki hava boşluğunun  direncinin yüksek olmasından devrede akım hareket etmez b7u hale devre açıktır denir.

         Elektrot iş parçasına dokunduğu zaman devre kapanır ve devredeki akım hareket eder. Bu akımın hareketi devrede bir sıcaklık yükselmesine neden olur. Bu sıcaklık yükselmesi direncin en yüksek olduğu noktada en yüksek değere ulaşır. Burada bu nokta elektrotun  iş parçasına değdiği yerdir. Bu durumda değme ideal olmadığından elektrik akımının direnci yükselir ve bu neden ile değme noktası kızarmaya başlar ve buradan ortaya çıkan iyonizasyon ve metal buharı nedeniyle hava iletken hale gelir.

          Oluşan arkın gücü belli bir elektrot türü için akım şiddeti ile orantılı artar. Bu da bize kaynakta erime gücünün arkın şiddeti ile orantılı olduğunu göstermektedir.

          ARKIN YAYDIĞI IŞINLAR

       Arktan çevreye yayılan enerjinin %10’u Ultraviyole, %30’u parlak,%60’ı da Enfraruj ışınlar halindedir.Parlak ışınlar görülen ışınlardır, gözleri kamaştırır, retina ve göz sinirlerinin yorulmasına neden olur.

       Elektrik ark kaynağında, arktan yayılan ışınların en tehlikelisi insan gözünün görme alanı dışında olan ultraviyole ve enfraruj (mor ötesi ve kırmızı öncesi) ışınlardır. Bu ışınlar kaynakçını derisinin korunmamış kısımlarında yanıklar ve tahrişler oluşturur.Fakat bunların en tehlikeli etkileri gözlerdedir.

           ELEKTROTLAR

       Elektrotlar örtülü ve örtüsüz olmak üzere ikiye ayrılır.

   Örtülü elektrotlar Rutil (Titandioksit) ,oksit, asit, bazik , selülozik karakterli ve özel elektrotlar olarak sınıflandırılır.

         TOZ ALTI KAYNAĞI

       Temel olarak bir elektrik ark kaynağıdır.Kaynak arkı otomatik olarak kaynak yerine gelen çıplak elektrot ile iş parçası arsında meydana  gelir. Aynı zamanda kaynak yerine devamlı olarak bir toz dökülür, ve ark bu tozun altında yapılır.

       Toz altı kaynağı otomatik bir kaynak ürünü olmanın yanında yüksek güçlüdür. Bir paso ile 85 mm. İki paso ile 180 mm.Ve çok paso ile 300 mm kalınlığa kadar parçaların kaynağını yapmak mümkündür. Kaynak yapılacak en ince sac ise 1.2 mm dir.

      Bu usule normal el kaynağına nazaran elektrot teli daha yüksek bir akım şiddeti ile yüklenebilir. Bu sebepten derin nufuziyetli ve geniş banyolu dikişler elde edilebilir.

     Mesela; 4 mm çapındaki bir elektrot ark kaynağı 150 ile 190 amper arasında akımla kaynak yaparken, toz altı kaynağına 450 ile 650 amper  arasında bir akım ile kaynak yapılabilir.

TOZ ALTININ EL İLE YAPILAN KAYNAĞA GÖRE AVANTAJLARI

    Kaynak hızı, kaynak gücü ve kaynak teli sarfiyatı az.nüfuziyet kuvvetli, sürekli kaynak yapabilme imkanı var. Yüksek kalite kaynak debisi sağlar.Elektrik enerjisi sarfiyatının minimum olması özel koruyucu emniyet tedbirlerine ihtiyaç olmaması gibi özellikler…

KAYNAK TELLERİNİN ÖZLELLİKLERİ

       Yüksek kalite çelik teller kullanılır. Bu teller genellikle elektrik ark ocaklarında üretilir. Kaynak zeminin emniyeti bakımından mangonez miktarları yüksektir. 1.2 ile 12 mm arasında değişir. Toz altı kaynak tellerinin üzeri tamamen düz ve pürüzsüz, yağ, pas ve pislikten arınmış olmalıdır.

   Tellerin paslanmasını önlemek ve kaynak esnasında memeden tele gelişini kolaylaştırmak üzere toz altı kaynak türlerinin üzerleri bakır ile kaplanır.

        MİG KAYNAĞI

      Metal İnert Gaz ifadesinin baş harflerinin alınmasıyla oluşturulmuştur. Siğma kaynağı olarak da bilinir.

      Soygaz atmosferi altında ergiyen elektrotla yapılan bu gaz altı kaynağında soygaz olarak genellikle Argon gazı kullanılır.

     DOLDURMA KAYNAĞI

    Parça ömrü uzatılır, çubuk elektrot, tiğ, mig, mag, toz altı, gaz ergitme kaynakları gibi bütün kanyak yöntemlerini kapsayan bir tanımdır.

     Doldurma işleminin ne zaman ark ile ne zaman üfleç veya püskürtmeyle yapılmasının gerekliliğine karar verilmesi uygulama bakımında oldukça faydalıdır. Ark kaynağı ile birim zamanda daha çok metal yığılır.Dolayısı ile bu yöntem büyük yüzeylerin kaplanması için daha uygundur. Küçük parçaların doldurulmasın da kenar, iç köşe ve açıların tamamlanmasında üfleçle daha hassas yapılır.

          TERMİK KESME USULLERİ

 OKSİJEN KESME : Oksijen ile kesmek 3 ile 300 mm parça kalınlıklarında yapılır. Doğrusal ve eğri şekillerde hassas kesme yapılır. Sac ve borularda kaynak ağızlarının açılmasında yaygın kullanılır.

PLAZMA İLE KESME : Oksijen ile kesilemeyen malzemeler için kullanılır. Elektrikle iletilen malzeme basınçlı gazın üflemesiyle kesilir.

KARBON ELEKTROT İLE KESME : Çapları 5 ile 25 mm arasında değişen üzerleri bakır ile kaplı elektrotlar kullanılır. Esme ağzı da çok bozuktur sonradan düzeltmek gerekir.

    Bu sebepten dolayı karbon arkıyla kesme hurdaya atılacak veya sonradan işlenmesine gerek olmayan parçaların kesilmesinde kullanılır…

KAYNAK-MONTAJ

         Tüm parçalar hazırlandıktan sonra imalat birleştirme bölümüne dosya teslim edilir.Buradan imalata teslim edilir.Kaynak işlemi başlamadan daha önce çıkacak olası hatalara yer vermemek için ölçümler tekrardan yapılır. Ölçümler tamamlandıktan sonra poz 1 tezgah üzerine alınır ve poz 2 ile kaynatılır. Kaynak yapılırken delik merkezinden 632.5 mm uzaklıkta gönye ile 90 derecelik açı oluşacak şekilde ayarlanıp kaynağa başlanır. Kaynak işlemi elektrikli ark kaynağı ile bazik elektrotla iç taraftan yapılır. Poz 3 Kaynatılmadan önce makara iç tarafa yerleştirilir. Makara yerleştirildikten sonra poz 3 aynı şekilde kaynatılır. Tüm bu işlemler sona erdikten sonra dosyadaki değerlere göre ölçüler kontrol edilir. Ölçüler tam  ise kullanılacak üniteye tam değil ise üzerindeki hata giderilmek üzere tekrardan imalata alınır.Hatalar giderildikten sonra çapaklar ve gözenekler spiral yardımı ile temizlenir.temizlik işlemi de sona erdikten sonra iş dosya ile birlikte  kullanılacak üniteye teslim edilir.